Bir Direnişin Anatomisi

2023 Fransa’sında Emeklilik Reformu

2023 yılı, Fransa’da hükümetin Emeklilik Reformu önerisiyle başlayan ve milyonlarca insanın katıldığı büyük çaplı toplumsal hareketlere tanık oldu. Başkan Emmanuel Macron ve Başbakan Élisabeth Borne liderliğindeki hükümet, emeklilik yaşını 62’den 64’e çıkarma ve asgari katkı süresini 43 yıla yükseltme planını duyurdu. Bu öneri, halkın geniş kesimleri tarafından tepkiyle karşılandı ve ülke çapında kitlesel protestolara yol açtı.

2023 yılı, Fransa için sadece Emeklilik Reformu ile değil, aynı zamanda önemli bir siyasi dönüm noktası ile de anlamlıydı. Bu yıl içerisinde gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, Emmanuel Macron tekrar zafer kazanarak görevine devam etti. Macron’un yeniden seçilmesi, Emeklilik Reformunun ilerlemesinde ve kamuoyunun tepkilerinde belirleyici bir faktör oldu. Seçimler, reforma yönelik genel tutum ve kamuoyu tepkilerinin şekillenmesinde önemli bir rol oynadı ve Macron yönetiminin reform politikalarını destekleme kararı, toplumsal hareketlerin yoğunluğunu ve doğasını etkileyen temel bir unsur olarak öne çıktı.

Fransa’nın sosyal ve politik yapısını derinden etkileyen bu Emeklilik Reformunun nasıl bir ortamda duyurulduğunu ve ilk kamuoyu tepkilerinin nasıl şekillendiğini ilerleyen bölümünde inceleyeceğiz.

2023 Fransa'sında Emeklilik Reformu

Hareketin Başlangıcı ve Gelişimi

Hükümetin Reform planlarına karşı ilk büyük tepki, 2023’ün başlarında başladı. Sekiz ana sendika; CFDT, CGT, FO, UNSA, CGC, CFTC, Solidaires ve FSU, ortak bir cephe oluşturarak protesto ve grev çağrısında bulundu. Bu çağrı, çalışanları işlerini geçici olarak durdurup topluca sokaklara çıkarak hükümetin planlarına karşı çıkmaya yönlendirdi. Bu, çalışanların iş yerlerindeki faaliyetlerini durdurarak (Grev) ve sokaklarda toplu yürüyüşler ve gösteriler düzenleyerek (Protesto) hükümetin politikalarına karşı tepkilerini ifade etmeleri çağrısını içeriyordu. 19 Ocak’ta başlayan eylemler, 300 şehri kapsayan 13 farklı eylem gününde zirveye ulaştı. Katılımcı sayıları, daha önceki 1995 ve 2010 yıllarında kırılan rekorları birkaç defa geride bıraktı. (1)

Bu başlangıç aşamasından sonra, hareketin gelişiminde sendikaların rolü önem kazanmaya başladı. sendikalar, Hükümetin Reform planlarına karşı koymak ve geniş çaplı toplumsal desteği mobilize etmek için çeşitli stratejiler uyguladılar. Bu çabalar, toplumun farklı kesimlerinden geniş bir katılımı teşvik etti ve hareketin sadece sokaklarda değil, aynı zamanda iş yerlerinde de hissedilmesine yol açtı. Bu süreç, ‘Sendikaların Rolü ve Toplumsal Tepki’ bölümünde daha detaylı bir şekilde incelenecek.

Önemli Tarihler ve Katılım Sayıları

19 Ocak 2023: İlk büyük eylem günü. Yaklaşık 1,12 milyon kişi, 200 şehirde gösteri yaptı. Sendikaların sayısına göre bu rakam iki milyona ulaştı.(2) Bu, Fransa’nın nüfusunun yaklaşık %1,65’ine denk geliyor.

31 Ocak 2023: Gösterilere katılım artarak, İçişleri Bakanlığı’na göre 1,27 milyon, sendikalara göre ise 2,5 ila 2,8 milyon oldu.(3) Bu, nüfusun yaklaşık %1,87’sine eşit.

7 Mart 2023: Yaklaşık 1,28 milyon kişi (polis kaynaklarına göre) ve CGT’ye göre yaklaşık 3,5 milyon kişi katılım gösterdi.(4) Bu da nüfusun yaklaşık %1,89’una karşılık geliyor. Bu, Fransa’nın nüfusunun yaklaşık %5,17’sine denk geliyor. Bu oran, CGT’nin verdiği katılım sayısının, Fransız toplumundaki geniş bir kesimin bu olaylara olan ilgisini ve katılımını gösteriyor.

15 Mart 2023: Bu tarih, Reformun Parlamento oylaması yapılmadan, Anayasa’nın 49.3 maddesine başvurularak kabul edildiği ve büyük ölçüde protesto edildiği bir dönüm noktası oldu.(5)

13 Nisan 2023: Bu tarihte de önemli bir protesto gerçekleşti, bu gösteriler Reforma karşı direnişin sürdüğünün ve toplumsal tepkinin devam ettiğinin bir göstergesi oldu.(6)

6 Haziran 2023: Bu tarihte gerçekleşen gösterilerde, İçişleri Bakanlığı ve sendika kaynaklarına göre katılımcı sayısı 900.000 ile 300.000 arasında değişti.(7) Bu, nüfusun yaklaşık %1,33’ünü temsil ediyor.

Sendikaların Rolü ve Toplumsal Tepki

Fransa’da yaşanan Emeklilik Reformuna karşı direnişin merkezinde sendikalar yer aldı. Hükümetin Reform planlarına geniş tabanlı bir karşı koyma stratejisi geliştiren sendikalar, müzakerelerde ilerleme sağlanamadığında eylemlerini artırdı. Limanlar, yollar, köprüler, rafineriler ve lojistik platformlar gibi stratejik noktalarda aralıklı blokajlar başlatarak, ülkenin ekonomik ve sosyal yaşamını etkileyen kritik alanlarda baskı oluşturdular. Bu eylemler, Fransız halkının yaklaşık üçte ikisi tarafından desteklendi.8 Ancak bu destek sadece sayısal bir oran değil; derin bir toplumsal dayanışma ve hükümet politikalarına karşı ortak bir tepkinin göstergesiydi.

Hükümetle yapılan müzakerelerde ilerleme kaydedilememesinin nedenleri çok katmanlıdır. Siyasi çıkmazlar, hükümetin Reform konusundaki ısrarı ve sendikaların talepleri arasındaki uyuşmazlıklar, müzakerelerin çıkmaza girmesinde etkili oldu. (8) Sendikaların bu eylemleri, Fransa’nın sosyoekonomik yapısına ciddi etkilerde bulundu. Grevler ve blokajlar nedeniyle yaşanan üretim kayıpları, tedarik zinciri aksamaları ve hizmet kesintileri, halkın günlük yaşamını doğrudan etkiledi ve Reformun maliyetini somut bir şekilde ortaya koydu.

Bu süreçte sendika liderlerinin ve üyelerinin kendi bakış açıları da önem taşıyor. Onların gözünden, bu eylemler, sadece ekonomik bir mücadele değil, aynı zamanda demokratik değerlerin ve işçi haklarının korunması adına verilen bir mücadeleydi. Bu nedenle, eylemler sadece iş yerlerinde değil, toplumun geniş kesimlerinde yankı buldu.

Karşı Görüşler: Fransa Emeklilik Reformunun Savunucuları

Kamuoyu ve Sendikal Destek: (9) Reform sürecinde, bazı sendika liderleri ve kamuoyunun önemli bir kısmı, Reformun gerekli olduğunu ve daha dengeli bir emeklilik sistemi için adımların atılması gerektiğini belirtiyor. Örneğin, CFDT lideri Laurent Berger, yaşın emeklilik sistemi için tek belirleyici olmaktan çıktığını ve farklı faktörlerin göz önünde bulundurulması gerektiğini ifade ediyor.(10)

Yaşam Süresindeki Artış ve Çalışma Yaşamı (iş gücüne katılım süresi): Emeklilik Reformunu savunanlar, genel olarak artan yaşam süresine (ortalama insan ömrünün uzaması anlamına gelir) ve sağlıklı yaşam yıllarının uzamasına dikkat çekiyorlar. Reformun, bu değişikliklere uyum sağlaması ve emeklilik sisteminin bu yeni gerçeklere göre düzenlenmesi gerektiğini vurguluyorlar.

Uluslararası Karşılaştırmalar: Fransa’nın emeklilik sistemi, diğer Avrupa ülkeleriyle karşılaştırıldığında benzersiz özellikler gösteriyor. Örneğin, Fransa emeklilik sistemi, diğer ülkelerdeki gibi özel emeklilik fonlarından bağımsız olarak tamamen kamu tarafından finanse ediliyor. Bu durum, ülkenin kamu harcamaları üzerinde ek bir yük oluşturuyor ve Reform savunucuları, sistemdeki bu yapısal farklılıkların ele alınmasını gerektiğini belirtiyorlar.

Demografik Değişim ve Bütçe Dengesi: Emeklilik Reformunun savunucuları, Fransa’nın yaşlanan nüfusunu ve emeklilik sisteminin uzun vadeli finansal sürdürülebilirliğini öne sürüyorlar. Özellikle 1945-1948 yıllarında yaşanan ‘baby-boom’ nedeniyle artan yaşlı nüfus, kamu finansmanı üzerinde baskı oluşturuyor. Reformun destekçileri, bu demografik değişikliklerin ele alınması gerektiğini savunuyor. 2023 Fransa Emeklilik Reformu, halk arasında tartışmalara yol açsa da, hükümet ve bazı ekonomistler tarafından yaşanılan demografik değişiklikler ve ekonomik sürdürülebilirlik adına gerekli bir adım olarak görülüyor. Bu Reform, çalışanların emeklilik yaşını 62’den 64’e çıkarmayı ve minimum katkı süresini 43 yıla yükseltmeyi öngörüyor.

Reformun Kabulü ve Demokratik Kriz

Reform, 16 Mart 2023’te, Parlamento oylaması yapılmadan ve Anayasa’nın 49.3 maddesine dayanılarak kabul edildi. Bu durum, demokratik bir krizi derinleştirdi ve günlük gösterilere yol açtı(11). Hükümetin bu adımı, sendikalar ve genel halk arasında büyük öfkeye neden oldu.(12, 13, 14)

Fransız hükümeti neden toplumsal muhalefete rağmen emeklilik reformunu kabul etti?

Fransız hükümetinin, geniş çaplı toplumsal muhalefete rağmen emeklilik reformunu kabul etme kararı, hem ekonomik hem de siyasi faktörlere dayanıyor. Ekonomik açıdan, Fransa’nın artan kamu borcu ve yaşlanan nüfusu, emeklilik sisteminin sürdürülebilirliği konusunda ciddi endişelere yol açarak reformu gerekli kılmıştır. Bu durum, uluslararası finans piyasalarının ve kredi derecelendirme kuruluşlarının baskısı altında, hükümetin mali istikrarı koruma ve ekonomik sürdürülebilirlik hedeflerine yönelik adımlar atmasını zorunlu kılmıştır. Siyasi açıdan ise, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un kişisel kararlılığı ve siyasi hedefleri, reformun ısrarla sürdürülmesinde belirleyici olmuştur. Macron, reforma karşı olan geniş çaplı muhalefet ve halkın tepkisine rağmen, reformu ilerletmede kararlı bir tutum sergilemiş, böylece hem kişisel hem de siyasi iradesini ortaya koymuştur. Bu kararın, 10 hem Fransa’nın ekonomik geleceğini hem de Macron’un siyasi mirasını şekillendireceği açıktır.(15, 16)

Polis Şiddeti ve Uluslararası Endişeler

Protestolar sırasında, özellikle büyük şehirlerde, polis güçlerinin aşırı güç kullanımı eleştirildi. Göstericilere yönelik sert müdahaleler, toplumda büyük bir endişe ve öfke yarattı. Bu durum, güvenlik politikalarına ve insan haklarına yönelik genel hoşnutsuzluğu derinleştirdi ve uluslararası kuruluşlar tarafından endişeyle karşılandı.(17, 18)

Reformun Tarihsel ve Uluslararası Bağlamı

Fransa’nın emeklilik sistemi, diğer Avrupa ülkelerinden farklı olarak tamamen dağıtım esasına dayalıdır. Reformun gerekçesi olarak artan yaşam beklentisi sunuldu. Ancak, bu gerekçe, Fransa’daki geçmiş emeklilik Reformları ve Avrupa’daki benzer Reformlarla karşılaştırıldığında eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirildi.(1920)

Sonuç: Toplumsal Hareketlerin Gücü ve Önemi

2023 Fransa emeklilik reformuna karşı gelişen toplumsal hareketler, sadece Fransız politikasında değil, aynı zamanda geniş çaplı demokratik mücadelelerde de yeni bir dönemin başlangıcını işaret etmektedir. Bu hareketler, hükümet politikalarına etki etme ve sosyal değişim yaratma konusunda sivil toplumun gücünü gözler önüne sermiştir. Reform sürecine karşı gösterilen direniş, sadece mevcut politikaların yeniden değerlendirilmesine yol açmakla kalmamış, aynı zamanda gelecekteki politika yapım süreçlerine de yön verme potansiyeline sahiptir.

Sendikaların ve sivil toplum örgütlerinin bu süreçteki rolleri, demokrasinin sağlıklı işleyişi için ne kadar hayati olduğunu göstermiştir. Bu hareketler, toplumsal dayanışmanın ve kolektif eylemin, bireylerin haklarını savunma ve geniş çaplı politik değişiklikler gerçekleştirme konusundaki etkisini vurgulamaktadır. Fransa’nın bu olayları, diğer ülkelerde yaşanan benzer durumlarla karşılaştırarak, hem benzersiz yönlerini hem de ortak temaları anlamak mümkündür. Bu karşılaştırmalar, uluslararası bir perspektiften bakıldığında, globalleşen dünyada toplumsal hareketlerin önemini ve etkisini daha da belirginleştirir.

Bu toplumsal direnişin geleceği, Fransa’nın sosyo-politik yapısını nasıl şekillendireceği konusunda önemli ipuçları sunmaktadır. Reformların gelecekteki yönü ve bu tür toplumsal hareketlerin devam edip etmeyeceği, demokratik süreçlerin sağlığı ve toplumun refahı açısından belirleyici olacaktır. Önümüzdeki dönem, bu tür hareketlerin sadece Fransa’da değil, dünya çapında demokrasinin gelişimi için bir ölçüt oluşturabilir.

Bu analiz, 2023 Fransa emeklilik reformunun ve buna karşı gelişen toplumsal hareketlerin, sadece mevcut politik durumu değil, aynı zamanda gelecekteki sosyo-politik eğilimleri de şekillendirecek önemli bir dönüm noktası olduğunu göstermektedir.

Kişisel Perspektif ve Yorum: Toplumsal Hareketlerin Fotoğraflanması

Bu makaledeki analiz ve yorumlar, fotoğrafçı olarak 2023 Fransa Emeklilik Reformu’na karşı toplumsal hareketleri belgeleme sürecindeki kişisel gözlemlerime dayanmaktadır. Özellikle 6 Haziran, 13 Nisan, 15 Mart ve 7 Mart tarihlerinde gerçekleşen grev ve gösteriler, bu çalışmanın temelini oluşturdu. Bu gösterilerde hem katılımcı (sendika üyesi) hem de bir fotoğrafçı olarak yer aldım.

Bu gösteriler, sadece görsel bir deneyimden ibaret olmayıp, aynı zamanda demokrasi ve ifade özgürlüğünün somut örnekleridir. Gözlemci olarak, bu toplumsal dinamikleri izlemek ve kaydetmek, hareketleri anlama sürecimin önemli bir parçası haline geldi. Fotoğraflarım aracılığıyla, bu çeşitli hareketin canlı renklerini ve dinamiklerini aktarırken, demokrasinin yalnızca teorik bir kavram olmadığını, aynı zamanda toplumun aktif ve yaşayan bir unsuru olduğunu vurgulamayı amaçladım.

Hareketin daha geniş bir görsel anlatımı için https://www.gulgun.fr/en/ adresinden fotoğraf galerime ulaşabilirsiniz.